طراحی اولیه ی هندسی، تحلیل پایداری و تعیین سامانه ی نگهداری مغارهای ذخیره سازی نفت خام، مطالعه ی موردی: مغارهای ذخیره سازی نفت خام در بندر گناوه

مغارهای زیرزمینی، نقش مهمی را در زیرساختارهای زیربنایی یک کشور مانند نفت و گاز، برق و مخابرات، نظامی، هسته ای، آب و فاضلاب، گردشگری و تفریحی، غذایی و ... بر عهده دارند. در صنایع نفت و گاز، مغارهای بزرگ مقیاس سنگی یا نمکی برای ذخیره سازی انواع مواد هیدروکربوری با هر نوع هدف و ظرفیتی بکار برده می شوند. در مغارهای سنگی، سامانه ی پوشش یا پرده ی آب می تواند نشت سیال را با ضریب ایمنی بالایی مهار کرده و در نتیجه از آلودگی محیط زیست و هدر رفتن سیال ذخیره شده پیشگیری نماید. امروزه اکثر کشورهای جهان تلاش می کنند تا بازه ی گسترده ای از مواد به ویژه حامل های انرژی را در تأسیسات زیرزمینی نگهداری نمایند. در نهایت پس از گذشت نزدیک به یک سده از آغاز ذخیره سازی زیرزمینی مواد هیدروکربوری در آمریکا و اروپا، دولت مردان ایران نیز در اواسط دهه ی 80 ش. به سمت فن آوری ذخیره سازی زیرزمینی در مغارهای سنگی روی آورده اند. در همین راستا، در این پژوهش به طراحی مفهومی مغارهای سنگی ذخیره-سازی با هدف نگهداری 10 میلیون بشکه نفت خام در بندر گناوه برای صادرات از راه پایانه ی خارگ پرداخته شده است. مهم ترین دستاوردهای این پژوهش طراحی هندسی، طراحی سامانه ی نگهداری اولیه و ارزیابی مهم ترین پارامترهای تأثیرگذار بر پایداری مغارها با استفاده از روش عددی هستند. برای تأمین ظرفیت ذخیره-سازی ضروری است، 11 مغار موازی با ابعاد 15 متر عرض، 20 متر ارتفاع و 500 متر طول احداث شوند. فاصله داری مغارها در حدود 40 تا 50 متر و عمق قرارگیری آن ها 100 متر در نظر گرفته شده است. ناپایداری گسترده ی مغارهای مارنی سبب انتخاب فاصله ی بیش تر و عمق قرارگیری کمتر شده است. با مد نظر قرار دادن شرایط ژئومکانیکی و هیدروژئولوژی ساختگاه، برای مهار نشت مغارهای گناوه، بکارگیری سامانه ی پوشش توصیه شده است. سامانه ی نگهداری مغارهای مارنی نیز مرکب از 30 سانتی متر بتن پاشیده در تمام جداره به همراه شبکه ی منظم پیچ سنگ های 32 میلی متری تمام تزریق رزینی با 12 متر طول در سقف و کف و 15 متر طول در دیواره است. حساس ترین پارامترها نیز مقاومت برشی مارن و مدول شکل پذیری ماسه سنگ در تحلیل پارامتریک و نسبت ابعاد مغارها در تحلیل حساسیت هستند.